Mimo regularnego wzrostu z roku na rok średniej krajowej, większość Polaków o płacy w jej granicach może pomarzyć. Według badań wynagrodzenie 83% rodaków oscyluje na poziomie niższym i jest powodem do narzekań.1 Jeśli jednak interesuje Cię, ile wynosi średnia krajowa 2021, zapoznaj się z najnowszymi danymi. Wyjaśniamy również, dlaczego nie do końca odwzorowują one sytuację i jak liczona jest średnia krajowa. Informujemy, kogo te dane powinny zainteresować.
O czym informuje średnia krajowa brutto?
Publikowana przez Główny Urząd Statystyczny średnia krajowa w Polsce określa przeciętne wynagrodzenie Polaków o wartości brutto w danym okresie. Najczęściej podawana przez media kwota odnosi się do przeciętnego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw. Mniej popularny wskaźnik średniej krajowej dotyczy przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.
W każdym przypadku jest to średnia krajowa brutto, co oznacza, że informuje o wynagrodzeniach przed potrąceniami: podatkiem, składkami ZUS (emerytalną, rentową, zdrowotną i chorobową), kosztami uzyskania przychodu. Trzeba pamiętać, że średnie zarobki na rękę, czyli średnia krajowa netto, są około 30% niższe.
Średnia krajowa 2021 – jakich danych nie uwzględnia?
Podstawowe wyliczenia GUS obejmują dane dotyczące wynagrodzeń osób zatrudnionych na etatach. Trzeba zauważyć, że jest to jedynie wycinek danych, bo obejmuje:
- pensje pracujących w instytucjach i firmach na podstawie umowy o pracę,
- wyłącznie informacje z przedsiębiorstw i instytucji zatrudniających przynajmniej 10 pracowników,
- również wypłaty z tytułu udziału w zyskach i nadwyżki bilansowe w spółdzielniach.
Wynagrodzenia osób zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach i świadczących pracę na podstawie umów cywilnoprawnych nie są brane pod uwagę. Taka metodologia obliczeń stosowana jest do ustalenia, ile wynosi średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw. Przeciętne wynagrodzenie w gospodarcze narodowej to wyliczenia uzupełnione o dane płac zatrudnionych w mikroprzedsiębiorstwach.
To, jak liczona jest średnia krajowa, pokazuje, że niewiele ma wspólnego z realnymi zarobkami. Sama jej wartość nie pozwala na ocenę stanu gospodarki w naszym kraju. Istotnym problemem jest również zawyżanie wskaźnika przez osoby najlepiej zarabiające. Zatem średnia krajowa na godzinę nie jest interesująca tak bardzo, jak najniższa stawka godzinowa.
Ile wynosi średnia krajowa 2021 i jak zmieniała się na przestrzeni ostatnich lat?
Prezes Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów Ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych ma obowiązek komunikować kwotę przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej za każdy poprzedni rok kalendarzowy do 7 roboczego dnia lutego, a także kwotę przeciętnego wynagrodzenia w każdym poprzednim kwartale do 7 roboczego dnia drugiego miesiąca każdego kwartału. Dokonuje tego w Dzienniku Urzędowym RP Monitor Polski.2 GUS podaje również szereg innych komunikatów, w tym dane o przeciętnym miesięcznym wynagrodzeniu w sektorze przedsiębiorstw.
Dane za ostatni, czwarty kwartał 2020 roku wskazują, że średnia krajowa w gospodarce narodowej wyniosła 5457,98 zł brutto3, a dane za cały 2020 rok wskazują na 5167,47 zł4. Natomiast średnia krajowa w sektorze przedsiębiorstw w 2020 roku wyniosła 5411,45 zł.5 O tym, ile wnosi średnia krajowa będzie można dowiedzieć się ze strony GUS zgodnie z harmonogramem w tabeli na stronie: https://stat.gov.pl/sygnalne/komunikaty-i-obwieszczenia/18,2021,kategoria.html.
Prognozowane przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w gospodarce narodowej w 2021 to 5259 zł.6
W 2019 roku mieliśmy do czynienia ze średnią krajową poniżej 5000 zł. Eksperci szacują, że średnia krajowa 2021 przekroczy 6000 zł brutto.
Do czego zostanie wykorzystana średnia krajowa 2021?
Dane obejmujące średnie krajowe wynagrodzenie w 2021 roku mogą być wykorzystywane do celów porównawczych. Posłużą do obliczenia wysokości składek ZUS dla przedsiębiorców wraz z danymi o wartości minimalnego wynagrodzenia za pracę. Ze względu na wzrost płacy minimalnej przedsiębiorcy, którzy korzystają z preferencyjnych składek ZUS, zapłacą ubezpieczenie emerytalne od 163,97 zł, ubezpieczenie rentowe od 67,20 zł, a chorobowe od 20,58 zł. W przypadku firm niekorzystających z preferencyjnych składek ZUS podwyżka w tym roku będzie mniejsza, ponieważ podstawą do wyliczenia składek jest prognozowana wartość przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia, czyli prognozowana średnia krajowa 2021, a ta nie wzrosła tak, jak płaca minimalna.
1 Analiza SpotData – dane 2019 r.: https://www.forbes.pl/finanse/ilu-polakow-zarabia-powyzej-sredniej-placy-zaskakujacy-wynik-badania/k3c7mx3
2 Art. 20 Ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych. http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20200000053/U/D20200053Lj.pdf
6 Obwieszczenie Ministra Rodziny i Polityki Społecznej z 18 listopada 2020 roku:
https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WMP20200001061/O/M20201061.pdf