Chociaż z szeroko rozumianymi finansami mamy do czynienia właściwie każdego dnia, to jednak bardzo często okazuje się, że problem stanowi dla nas zdefiniowanie nawet niektórych podstawowych pojęć. Z jednej strony może to stanowić dowód na to, o czym często mówią różnego rodzaju eksperci, a mianowicie na zbyt niski poziom świadomości ekonomicznej naszego społeczeństwa. Z drugiej strony nierzadko zdarza się, że problemy z precyzyjnym rozróżnieniem dwóch różnych pojęć wynikają w dużej mierze po prostu z niejednoznacznego charakteru polskich przepisów. Właśnie ta uwaga stosuje się do rozróżnienia pomiędzy pojęciami kredyt konsumencki a kredyt konsumpcyjny.
W praktyce oba te terminy bardzo często są używane w sposób całkowicie zamienny. Co więcej, z tego rodzaju praktyką możemy często spotkać się chociażby na łamach prasy lub portali internetowych. Warto jednak zdawać sobie sprawę, że, pomimo bardzo podobnego nazewnictwa, kredyt konsumencki bynajmniej nie jest identycznie tym samym, co kredyt konsumpcyjny. Przyjrzyjmy się tej kwestii nieco dokładniej.
Kredyt konsumencki a kredyt konsumpcyjny
Przede wszystkim należy zacząć od tego, że pojęcie „kredytu konsumpcyjnego” ma charakter raczej użytkowy, niż formalny. Samo prawo nie wyodrębnia bowiem takiej kategorii produktów finansowych, jak kredyty konsumpcyjne. Wydawałoby się, że fakt ten może stanowić pewne ułatwienie z punktu prób zdefiniowania obu pojęć, jednak nie do końca jest to prawda. Z jednej bowiem strony mamy do czynienia z Ustawą o Kredycie Konsumenckim, która terminu kredyt konsumencki używa nie tylko w odniesieniu do usług świadczonych przez banki lub Spółdzielcze Kasy Oszczędnościowe, lecz również w odniesieniu do usług świadczonych przez instytucje pożyczkowe. Z tej perspektywy kredytem konsumenckim będzie więc na przykład chociażby chwilówka online, pozabankowa pożyczka ratalna czy linia pożyczkowa.
Z drugiej strony Ustawa o Prawie Bankowym definiuje pojęcie kredytu jako odnoszące się do usług finansowych świadczonych przez banki. Nic więc dziwnego, że w praktyce doszło do wykształcenia się w pewien sposób alternatywnego i odrobinę bardziej precyzyjnego pojęcia, jakim jest kredyt konsumpcyjny.
Prześledźmy to poprzez kilka punktów zawierających najbardziej istotne informacje:
1. Każdy kredyt konsumpcyjny jest jednocześnie kredytem konsumenckim, jednak kredyt konsumencki nie musi być kredytem konsumpcyjnym
2. Kredytem konsumenckim jest także pożyczka udzielana przez instytucję pożyczkową(pamiętajmy, że instytucja pożyczkowa to podmiot widniejący w Rejestrze Instytucji Pożyczkowych prowadzonym przez Komisję Nadzoru Finansowego)
3. W odniesieniu do kredytów konsumpcyjnych znajdują zastosowanie przepisy zawarte w Ustawie o Kredycie Konsumenckim
4. Ustawa o Kredycie Konsumenckim reguluje sposób działania nie tylko banków, lecz również instytucji pożyczkowych
5. Kredy konsumpcyjny jest usługą przynależną do spektrum definicyjnego kredytu konsumenckiego, co oznacza, że kredyt nie może być np. jednocześnie „konsumpcyjny” i „hipoteczny”
Brzmi skomplikowanie? Niestety, mniej więcej właśnie w ten sposób przedstawia się obecna polska rzeczywistość prawna. Gdybyśmy postarali się na przykład wyeliminować z użycia pojęcie kredytu konsumpcyjnego, które nie jest precyzowane przez prawo, w efekcie uzyskalibyśmy jedynie jeszcze większy chaos. Należy przecież brać pod uwagę fakt, że do definicji kredytu konsumenckiego zaliczają się rozwiązania tak różne, jak karta kredytowa, limit odnawialny, kredyt ratalny w banku(kredyt konsumpcyjny) czy pozabankowa pożyczka na raty.
Do jakich sytuacji stosują się zapisy Ustawy o Kredycie Konsumenckim?
Była już mowa o tym, że kredyt konsumencki a konsumpcyjny to bynajmniej nie jedno i to samo. Jednocześnie warto jednak zdawać sobie sprawę z faktu, że prawne unormowanie pojęcia kredytu konsumenckiego dotyczy również tzw. sektora pozabankowego. Co to oznacza w praktyce? Przede wszystkim:
1. Należy rozróżnić legalnie działające instytucje pożyczkowe(podmioty widniejące we wspominanym RIP prowadzonych przez KNF) od innych podmiotów, które w praktyce również mogą udzielać pożyczek.
2. Przepisy na temat kredytu konsumenckiego teoretycznie stosują się do wszystkich możliwych pożyczkodawców, jednak w praktyce za pożyczkodawców rzetelnych klient może uważać jedynie banki, SKOK-i oraz instytucje pożyczkowe.
3. Firmy posiadające status instytucji pożyczkowych są nie tylko zobligowane do działania zgodnie z zapisami Ustawy o Kredycie Konsumenckim, ale także podlegają nadzorowi ze strony Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. W odniesieniu natomiast do innych kategorii pożyczkodawców pozabankowych(parabanki, lombardy, pożyczkodawcy) należy natomiast mówić raczej o braku systematycznego nadzoru.
4. Pozabankowi pożyczkodawcy, którzy nie posiadają statusu instytucji pożyczkowych, bardzo często widnieją na Liście Ostrzeżeń Komisji Nadzoru Finansowego lub liście Ostrzeżeń Konsumenckich UOKiK
Podsumowanie informacji o kredytach
Jak więc widać, kwestia różnic pomiędzy terminami kredyt konsumpcyjny a kredyt konsumencki jest naprawdę istotna. Praktyka pokazuje bowiem, że klienci korzystający np. z popularnych chwilówek często nawet nie zdają sobie sprawy, że dana pożyczka zgodnie z prawem stanowi kredyt konsumencki, co nakłada na pożyczkodawcę określone obowiązki, zaś pożyczkobiorcy przyznaje określone prawa. Tymczasem wiedza w tym zakresie a także świadomość różnicy formalnej pomiędzy instytucją pożyczkową a innymi rodzajami pożyczkodawców pozabankowych w wielu sytuacjach może mieć naprawdę ogromne znaczenie dla naszego finansowego bezpieczeństwa.